تشعشعات هسته ای و رادیواکتیو تا چند کیلومتر خطرناک است و تخریب دارد؟

انفجارهای هسته‌ای ☢️ ترکیب مخربی از امواج، حرارت و تشعشعات رادیو اکتیو است که میتواند بسیار آسیب زننده باشد.

البته مقدار تخریب و قدرت آن میتواند به نوع و شرایط محیطی یامدت زمان تماس وابسته باشد. این مسئله میتواند پیامدهای محیط زیستی و انسانی داشته باشد. به همین دلیل در این مطلب از انزل وب به سوال تشعشعات هسته ای و رادیواکتیو تا چند کیلومتر خطرناک است و تخریب دارد پاسخ خواهیم داد.

تشعشعات هسته ای تا چند کیلومتر تخریب دارد

?How Far Do Nuclear Radiations Cause Destruction in Kilometers

به طور کلی قدرت تخریب بمب اتم، تا حدود زیادی به فاصله از محل انفجار بستگی دارد. هرچه از محل افنجار دورتر باشید، اثرات مستقیم آن کاهش پیدا میکند اما این مسئله میتواند تا ده‌ها کیلومتر همچنان باعث آسیب به زیرساخت‌ها، ساختمان‌ها و مرگ افراد شود. علاوه بر آن تاثیرات غیر مستقیم این اتفاق نیز میتواند باعث تغییرات اقلیمی، آلوده شدن محیط زیست و حتی آسیب‌های ژنیتکی شود. اگرچه انفجارات اتمی جدی‌تر از وقوع بمب گذاری انتحاری است، اما لازم است درباره آن برخی اطلاعات اولیه را کسب کنید. در ادامه به طور کامل‌تر به اثرات این فاجعه و روش‌های کاهش دهنده آسیب‌های ناشی از آن میپردازیم.

اثرات ناشی از انفجار هسته‌ای

مطابق با گفته سایت Learn About Nuclear Weapons،  سلاح‌های هسته‌ای میتوانند نشانه‌ها و علائم مختلفی داشته باشند. که ادامه هر یک از آنها را بررسی میکنیم.

۱- موج انفجار

در زمان منفجر شدن سلاح هسته‌ای نوز زیاد و درخشنده‌ای همچون صاعقه در آسمان ظاهر میشود. شدن این نور براساس میزان انفجار به نوعی است که ممکن است حتی باعث کور شدن افراد، کاهش بینایی و حتی آتش سوزی شود. در اثر این انفجار ممکن است ساختمان‌ها و سازه‌های مختلف فرو بریزد و دود و گاز ناشی از آن بهصورت معلق باقی بماند. موج انفجار یا Shock wave ناشی از این اتفاق میتواند بر اساس نوع انفجار خانه و موجودات زنده را نابود کند. سرعت این موج به چند کیلومتر در ساعت میرسد و در فاصله‌های دورتر نیز باعث آسیب‌هایی مثل پارگی ریه، خونریزی داخلی و پاره شدن پرده گوش میشود.

موج انفجار و گرمای تابشی اصلی‌ترین عامل مرگ و جراحت در انفجار هسته‌ای است. به طور مثال در ناکازاکی، حدود ۹۰ درصد از کشته‌شدگان به دلیل پرتاب شدن تکه‌های شیشه یا برخورد اشیا جان خودشان را از دست دادند. در هیروشیما نیز این نوع آسیب‌ها باعث حدود ۳۰ درصد از تلفات شدند.

۲- تابش حرارت ناشی از انفجار

در فاصله‌ای مشخص از انفجار گرما و تابش حرارتی به قدری شدید است که همه چیز را تقریبا بخار میکند. این حرارت میتواند با سرعت بالایی منتقل شود و در فاصله‌های دورتر نیز میتواند باعث ایجاد سوختگی در اثر حرارت شود. تابش حرارتی به نوعی است که باعث آتش سوزی جنگل‌ها و شهرها و عاملی برای طوفان آتش میشود. این مسئله ممکن است حتی افرادی را که در پناهگاه‌ها هستند را با کمبود اکسیژن، گرما زیاد و استنشاق دود سمی مواجه کند.

در هیروشیما، حدود ۶۰ درصد از تلفات اولیه به دلیل سوختگی رخ داد است. پس از انفجار اتمی در ناکازاکی، تصویری باقی مانده از سایه یک نردبان و سربازی ژاپنی در ۲ کیلومتری محل انفجار نشان میدهد که شدت گرما حتی رنگ دیوار را جز در محل سایه بدن او و نردبان سوزانده است.

۳- تشعشعات رادیواکتیو

بخش دیگر از آثار ناشی از افنجارهسته‌ای مربوط به تشعشعات آن است. یکی از تفاوت‌های مهم سلاح‌های هسته‌ای نسبت به سایر سلاح‌ها، انتشار مقدار زیادی از پرتوهای رادیواکتیو است. دوز بالای این تشعشعات میتواند باعث مرگ بلافاصله و دوزهای کمتر نیز باعث بیماری‌های حاد پرتویی و مرگ تدریجی خواهد شد. اثرات این پرتوها حتی میتواند در بیماری‌های ژنتیکی و ناهنجاری‌های مادرزادی شود.

در اثر انفجار، پرتوهایی مثل گاما و نوترون در لحظه ساطع میشود و معمولا تا یک دقیقه دوام پیدا میکنند. این تشعشعات میتواند بر انسان‌ها، حیوانات و وسایل الکترونیکی تاثیرگذار باشد. هرچه به مرکز انفجار نزدیک‌تر باشید، تابش نوترونی از تابش گاما قوی‌تر خواهد بود و با افزایش این فاصله نسبت این امواج و شدت تابش آنها متعادل‌تر میشود.

پیامدهای تشعشع

اگر میخواهید بدانید که تشعشعات هسته ای و رادیواکتیو تا چند کیلومتر خطرناک است، لازم است بدانید که این تشعشعات میتواند مناطق وسیعی از زمین را آلوده کنند و حتی کشاورزی در آنها را برای مدت طولانی دشوار و غیر ممکن کنند. این انفجارات حتی میتواند در قالب آلودگی‌های رادیو اکتیو مثل بارش هسته‌ای یا Fallout برای مدت طولانی در منطقه باقی بماند و حتی به مناطق دورتر نیز سرایت کند.

افراد میتوانند به طور مستقیم تحت تاثیر تشعشعات قرار بگیرند یا به صورت غیر مستقیم و از طریق مواد غذایی آلوده با اثرات این مشکل مواجه شوند. البته حتی مقدار اندکی از تابش نیز میتواند برای انسان و موجودات زنده آسیب زننده و مرگبار باشد.

۴- پالس الکترومغناطیسی (EMP)

در زمانی که تابش گاما باعث جدا شدن الکترون‌ها  از ملکول‌های هوا شود، این الکترون‌ها یک جریان الکتریکی شدید را تولید میکنند که میدان الکترومغناطیسی قوی به شکل یک موج سریع را بوجود می‌آورد. این اتفاق میتواند باعث آسیب رسیدن به تجهیزات الکترونیکی شود و زیرساخت‌های وابسته به آن را نابود کند. در اثر این اتفاق حتی سیستم‌هایی مثل برق، آب، مخابرات راه آهن و… نیز از کار می افتد و عملکرد منطقه به طور کامل فلج میشود.

تشعشعات هسته ای و رادیواکتیو تا چند کیلومتر خطرناک است؟

تخریبات ناشی از انفجار هسته‌ای میتواند بر اساس فاصله تا منبع به شکل‌های مختلفی باشد. به طور مثال تا فاصله ۱ کیلومتری و نزدیک بودن به انفجار همه چیز ذوب یا بخار میشود. تا ۳ کیلومتر، تخریبات گسترده‌ای ایجاد میشود و مرگ‌های آنی و آتش سوزی‌های وسیعی بوجود می‌آید. در فاصله ۵ کیلومتری اگرچه تخریبات شدیدی ایجاد میشود، ولی میتواند برخی از افراد را نجات داد. تا فاصله ۱۰ کیلومتری آسیب به بخش‌های مختلف و سازه‌ها، مثل شکستگی شیشه‌ها یا خراب شدن خانه‌های ضعیف‌تر امکان پذیر است. اگر با محل انفجار بیش از ۱۰ کیلومتر فاصله داشته باشید، خسارات کمتر است اما موج گرمایی و شوک ناشی از انفجار همچنان وجود دارد و آثار غیر مستقیم آن به خوبی قابل درک است.

طبق بندی میزان و محدوده آسیب انفجار هسته‌ای

اگر میخواهید بدانید تشعشعات هسته ای و رادیواکتیو تا چند کیلومتر خطرناک است، بر اساس مطلب دپارتمان سلامت و خدمات بشری آمریکا، محدوده آسیب دیدگی بر روی نقشه را میتوان به سه سطح سبک، متوسط و شدید تقسیم بندی کرد. بر همین اساس داده‌ها بر روی نقشه‌هایی همانند نمونه زیر به صورت ساده ترسیم میشوند. اما لازم است که بدانید این نواحی همیشه به صورت کاملا متقارن نیست و ممکن است مرز بین مناطق آسیب دیده به شکل واضح مشخص نباشد. سطوح مناطق آسیب دیده به شرح زیر است:

منطقه آسیب سبک (Light Damage – LD)

یکی از تقسیم بندی‌های قابل انجام شامل مناطقی با آسیب سبک است. در این شرایط عموما صدای بلندی مثل رعد یا شک صوتی (سونیک) اما بسیار قوی‌تر شنیده میشود. همچنین امکان شکستن شیشه‌ها تا فاصله بیش از ۱۶ کیلومتر وجود دارد. در یک انفجار ۱۰ کیلوتنی، ممکن است منطقه آسیب تا حدود ۴.۸ کیلومتر از محل انفجار گسترش پیدا کند. همچنین با نزدیک شدن به محل انفجار آسیب‌هایی مثل شکستگی در و پنجره‌ها و فرو ریختن سقف و سازه، باعث توقف خودروها و بروز مشکل در امداد رسانی میشود.

منطقه آسیب متوسط (Moderate Damage – MD)

در صورتی که تاثیرات انفجار به فاصله حدود ۱.۶ کیلومتر از محل وقوع حادثه گسترش پیدا کند، میتوان آسیب را در رده متوسط قرار داد. نشانه‌های اصلی این موضوع شامل تخریب جدی ساختمان‌ها و آسیب رسیدن به سازه و سقف آنها است. برخی اوقات ممکن است موارد دیگری مثل آسیب به خودرو‌ها، مشکلات خطوط برقی یا تاسیساتی و حتی آتش سوزی نیز ایجاد شود. در اثر این موضوع خراب شدن خودروها باعث مسدود سازی راه و جاده‌ها میشود و در نتیجه برای امداد رسانی نیاز به استفاده از ماشین آلات سنگین خواهد بود.

اگرچه ممکن است میزان تششعات در این سطح بالا باشد؛ اما در صورتی که مجروحان به سرعت تحت درمان قرار بگیرند، شانس بالایی برای زنده ماندن خواهند داشت. از بین رفتن میزان دید به دلیل افزایش گرد و غبار و دود و همچنین مختلف شدن ارتباطات و خطوط آب، گاز، برق دیگر آسیب‌ها احتمالی ان سطح است.

منطقه آسیب شدید (Severe Damage – SD)

در این منطقه از انفجار میتوان گفت که دیگر هیچ ساختمانی سالم نمی‌ماند و احتمال زنده ماندن افراد بسیار کاهش پیدا میکند. به دلیل زیاد بودن سطح تشعشعات، امدادرسانی به بازماندگان بسیار سخت و خطرناک است. علاوه بر آن زیاد بودن آوارها در خیابان و مسیرهای مختلف، عملا دسترسی به بخش‌های مختلف را سخت‌تر میکند. شعاع این منطقه برای انفجار ۱۰ کیلو تنی حدود ۰.۸ کیلومتر است و تنها در زمانی احتمال زنده ماندن افراد وجود دارد که آنها در مکان‌های امن زیرزمینی قرار گرفته باشند.

برد ذره آلفا

بر اساس مطلب سایت Ionactive، ذره آلفا یکی از پرتوهای رادیو اکتیو هستند که در شرایط خاصی میتواند خطرناک باشد. ذرات آلفا یکی از مواردی است که ممکن است در زمان انفجار هسته‌ای و پخش شدن تشعشات ناشی از آن گسترش پیدا میکند. اما برد آن در میتواند در هوا کوتاه باشد. به همین دلیل در شرایط عادی و دور بودن از منبع ممکن است کم خطر باشد. البته در صورتی که ماده رادیو اکتیو آلفازا به صورت پودری یا در حالت معلق باشد، میتواند به بدن وارد شود و باعث آسیب شود.

برد تشعشع آنی در اثر گاما و نوترون

اگرچه ذرات آلفا ناشی از انفجار کمتر مخرب است اما تشعشعات گاما و نوترون میتواند کشنده باشد. به طور مثال این موارد تا شعاع ۲ کیلومتری میتواند باعث مرگ در ظرف چند دقیقه و وارد کردن آسیب‌های جدی شود. تاثیرات آن برای روی موجودات زنده در شعاع ۵ کیلومتر میتواند مرگ، بیماری‌های شدید یا آسیب‌های خطرناک باشد. تا فاصله ۱۰ کیلومتری نیز علائم به صورت خفیف‌تری مثل تهوع، سردرد و ضعف نشان داده میشود.

برد آلودگی رادیواکتیو

ذرات رادیو اکتیو ناشی از انفجار ازجمله مواردی است که میتواند بوسیله باد یا عوامل جوی جا به جا شود و به شکل‌های مختلف در چرخه زندگی تاثیرگذار باشد. به طور مثال از لحاظ بعد مسافتی، ذرات رادیو اکتیو تا ۵۰ کیلومتری انفجار میتواند باعث آلودگی شود و حتی تا ۳۰۰ کیلومتری موجب باران‌های رادیو اکتیوی شود. تاثیرات این مورد تا حدی است که از ۳۰۰ کیلومتر به بالا همچنان خودش را در قالب آلودگی خاک، آب و شرایط جوی نشان میدهد.

نکات کاهش آسیب در برابر تشعشعات هسته‌ای

در زمان بروز انفجارات چندین اصل مهم وجود دارد که شامل زمان وقوع، فاصله از محل انفجار و رعایت نکات محافظتی است. شما میتوانید برای داشتن کاهش آسیب‌های وارده ناشی از این اتفاق موارد زیر را رعایت نمایید.

۱- کاهش مدت زمان تماس با تشعشع

در زمان بروز شرایط بحرانی، مهم‌ترین نکته این است که کمترین میزان تماس با تشعشعات را داشته باشید. به خاطر داشته باشید که در ۲۴ ساعت اولیه میزان تشعشعات آسیب زنند در بیشترین مقدار ممکن است و از آن پس کاهش پیدا میکند به همین خاطر بهتر است در صورت امکان حداقل ۷۲ ساعت در محل امنی بمانید و از بیرون رفتن خودداری کنید. سعی کنید فضای داخلی را در حد امکان پوشیده نگه دارید و درز‌ها و در و پنجره‌ها را بسته نگه دارید.

۲- فاصله و دوری از منابع تشعشع

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، یکی از موارد مهم دور بودن و فاصله از محل انفجار یا نشت مواد رادیو اکتیو است. هر چقدر فاصله شما با مواد رادیو اکتیو بیشتر باشد، کمتر در معرض آثار ناشی از تابش مستقیم آن قرار میگیرید. اگر در مناطق نزدیک به نیروگاه یا محل‌هایی با احتمال انفجار هستید، بهتر است حداقل ۱۵ کیلومتر از آن دور شوید.

۳- ایجاد مانع و فاصله در برابر جذب تشعشع

از دیگر راهکارهایی که میتواند برای کاهش جذب تشعشعات موثر باشد، ایجاد موانعی در برابر انفجار برای جذب بهتر آن است. مواد متراکمی مثل پوشش‌های سربی، بتنی، آجری، خاک و یا حتی آن نیز میتواند مانع از عبور پرتوها شود یا اثرات ناشی از آن را کاهش دهد.

۴- محافظت در صورت بیرون بودن از خانه و فضای باز

قرار گرفتن در خارج از خانه و فضای بیرونی میتواند شرایط را برای افراد سخت کند و احتمال مرگ و میر و آسیب افراد را بیشتر کند. اما در این صورت اولویت اول افراد باید پیدا کردن یک سرپناه مناسب باشد. فضاهای بدون پنجره مثل زیرزمین‌ها، پارکینگ، مترو و فضاهای سرپوشیده میتواند بهترین مکان‌ها برای پناه‌گیری باشد. اگر چنین فضاهایی را پیدا نکردید، بهتر است پشت یک دیوار ضخیم پناه بگیرید.

در ادامه بهتر است از محل انفجار دور شوید و به جهت مخالف با باد حرکت کنید. زیرا ذرات رادیو اکتیو میتواند با باد حرکت کند. تنفس ذرات رادیو اکتیو یا جذب آنها از طریق پوست نیز میتواند باعث آسیب شود. به همین دلیل بهتر است با یک پارچه خیس یا ماسک N95 دهانتان را بپوشانید.

 جمع بندی

بسیاری از افراد به دنبال آن هستند که بدانند تشعشعات هسته ای و رادیو اکتیو تا چند کیلومتر خطرناک است. به طور کلی این فاجعه میتواند در هر فاصله اثرات متفاوتی داشته باشد در ۱ کیلومتری انفجار هم چیز به طور کامل نابود خواهد شد. تا ۵ کیلومتری آسیب‌ها بسیار شدید و احتمال زنده ماندن افراد پایین است. تا فاصله ۱۰ کیلومتری نیز بسیاری از خانهها  زیرساخت‌ها آسیب می‌بیند. در سایر نقاط نیز آثار غیر مستقیم انفجار و اثرات رادیو اکتیو به صورت غیر مستقیم حتی برای چندین سال احساس خواهد شد.

نظرات و پیشنهادات شما؟

انفجارات اتمی و اثرات ناشی از آن میتواند یکی از موارد نگران کننده و خطرناک برای جوامع بشری باشد. به نظر شما تشعشعات هسته ای و رادیو اکتیو تا چند کیلومتر خطرناک است؟ اگر شما نیز در این زمینه نظری دارید، لطفاً آن را با ما و سایر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید.