درایوهای SSD (Solid-State Drive) در مقایسه با هارد دیسک های HDD به دلیل سرعت بالا، مقاومت در برابر ضربه و مصرف انرژی کمتر، به طرز چشمگیری قابل اعتماد هستند.
با این حال، هیچ فناوری ذخیره سازی کامل نیست و حتی جدیدترین SSD نیز مستعد خرابی تدریجی 💥 می باشد. از این رو، درک علت های اصلی خرابی برای جلوگیری از آن و حفظ اطلاعات بسیار مهم است. در این مطلب از انزل وب، با مهم ترین دلایل سوختن هارد SSD آشنا شوید.
علت سوختن هارد SSD چیست؟
What Causes an SSD to Fail
به طور خلاصه، دلایل سوختن هارد SSD شامل دمای بالا، آسیب سخت افزاری، تنظیمات نادرست سیستم و …. می باشد. سوختن SSD به معنای از کار افتادن کامل یا جزئی آن است به گونه ای که اطلاعات قابل بازیابی نباشند یا دستگاه، دیگر قادر به شناسایی آن نباشد. در ادامه جزییات بیشتر و علائم سوختن هارد را ارائه خواهیم کرد.
۱- فعال بودن یکپارچه سازی خودکار
در گذشته و در سیستم های قدیمی، ویژگی Defrag یا یکپارچه سازی هارد، مفید بود. اما برای هارد SSD این کار ممکن است آسیب زننده باشد و در هر بار اجرا شدن، عمر SSD شما را کوتاه تر می کند. در بیشتر موارد، ویندوز تشخیص می دهد که شما از SSD استفاده می کنید و فقط دستورات TRIM را اجرا می کند. اما برای اطمینان، غیر فعال بودن این قابلیت را بررسی کنید.
در جستجوی ویندوز، عبارت Defragment and Optimize Drives را وارد کنید و روی نتیجه کلیک نمایید.
SSD خود را انتخاب کنید و بر روی Change settings کلیک کنید.
تیک گزینه Run on a schedule را بردارید. برای ذخیره تغییرات روی OK کلیک نمایید. در همین مرحله بررسی کنید که آیا ویندوز درایو شما را به عنوان SSD شناسایی کرده یا خیر. اگر اینطور نیست، باید فورا قابلیت Defragmentation را غیرفعال کنید.
۲- تنظیم Write Caching
ویندوز یک تنظیم write caching مخفی دارد که به صورت مستقیم بر تعداد دفعات نوشتن داده ها روی SSD شما تاثیر می گذارد. Write-caching اینگونه عمل می کند که قبل از ارسال داده ها به SSD آن ها را به صورت موقت در RAM نگه می دارد. بدون این ویژگی، ویندوز هر تغییر کوچک را روی SSD می نویسد، که می تواند باعث هزاران عملیات نوشتن بی مورد شود. این برای SSD شما حکم مرگ را دارد.
برای افزایش طول عمر SSD، روی Start ویندوز کلیک راست کنید و Disk Management را انتخاب نمایید.
بر روی SSD خود راست کلیک کنید و گزینه Properties را انتخاب نمایید.
به تب Policies بروید.
گزینه Enable write caching on the device را فعال کنید.
در صورتی که از کامپیوتر رومیزی با پشتیبان باتری (UPS) استفاده می کنید، تیک گزینه Turn off Windows write-cache buffer flushing را نیز بزنید.
اگر لپ تاپ دارید، در فعال کردن گزینه دوم احتیاط کنید. زیرا در صورت قطع ناگهانی برق، ممکن است داده ها از بین بروند.
در نهایت بر روی OK کلیک کنید تا تغییرات ذخیره شود.
۳- ویژگی های ویندوز با قابلیت نوشتن بالا
ویندوز به صورت مداوم در حال نوشتن داده است، نه فقط اسنادی که ذخیره می کنید، بلکه چندین ویژگی داخلی وجود دارد که SSD شما را با نوشتن ها تحت فشار قرار می دهند. این می تواند بر روی میزان کارکرد هارد SSD تاثیر بگذارد. بنابراین اگر در سیستم خود یک هارد دیسک ثانویه دارید، انتقال این ویژگی‌ها کار هوشمندانه ای است.
کلیدهای Win + R را فشار دهید تا پنجره Run باز شود.
سپس sysdm.cpl را تایپ کنید و Enter بزنید.
به تب Advanced بروید.
زیر بخش Performance روی Settings کلیک کنید.
در پنجره Performance Options، به تب Advanced بروید. سپس در بخش Virtual Memory بر روی Change کلیک کنید.
تیک Automatically manage را بردارید و SSD را روی No paging file تنظیم کنید.
هارد دیسک مکانیکی خود را انتخاب کنید و اندازه دلخواه را تنظیم نمایید، یا اجازه دهید توسط ویندوز مدیریت شود.
کش مرورگر و ایندکس ویندوز نیز از قاتلان خاموش SSD هستند. محدود کردن اندازه حافظه پنهان را در تنظیمات مرورگر خود در نظر بگیرید. همچنین محدود کردن فایل ایندکس شده فقط به پوشه های ضروری می تواند نوشتن های غیرضروری را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
۴- نظارت بر سلامت SSD
ابزارهای نظارتی سلامتی هارد مناسب می توانند مانع از دست دادن داده ها شوند، زیرا SSD اغلب بدون هیچ هشداری از کار می افتد. یکی از بهترین گزینه ها، CrystalDiskMark می باشد. رایگان، سبک، نمایش ساعات روشن بودن و و از همه مهم تر، شمارنده کل بایت های نوشته شده (TBW) از ویژگی های این ابزار است و به شما نشان می دهد که چقدر از عمر SSD خود را استفاده کرده اید.
از دیگر ابزارهایی که می توانید برای عیب یابی SSD استفاده کنید می توان به Samsung Magician Software و Crucial Storage Executive اشاره کرد.
در این ابزارها، به سه معیار مهم توجه ویژه داشته باشید: درصد سلامت ( زیر ۹۰٪ نشان دهنده نیاز به شروع برنامه ریزی برای تعویض است)، دما (میزان بالای ۷۰ درجه سانتیگراد نگران کننده است) و Reallocated Sectors (که در حالت ایده آل باید روی صفر باقی بماند).
توجه داشته باشید که در صورت آسیب سخت افزاری، هیچ نرم افزار تعمیر هارد SSD وجود ندارد.
۵- گرما، دلیل بوت نشدن هارد SSD
یکی از رایج ترین دلایل سوختن و قفل شدن هارد SSD، گرمای بیش از حد است. اجرای فرایندهای سنگین مانند AI، محاسبات لبه ای، برنامه های پردازش تصویر سه بعدی و… می تواند گرمای کافی برای متوقف کردن حتی مدرن ترین SSD را ایجاد کند.
برای اطمینان از گرم نشدن SSD، باید خنک سازی مناسبی برای آن در نظر گرفته شود. چالش اصلی، یافتن راهی برای دور کردن گرما از درایو است. برخی روش های این کار عبارتند از نصب هیت سینک، طراحی SSD به گونه ای که برق کمتری مصرف کند، افزایش جریان هوا در اطراف دستگاه و نصب سیستم های خنک کننده مایع.
۶- خرابی فریمور
فریمور SSD بسیار پیچیده است و به ندرت خراب می شود. زمانی که یک مشکل جدی در فریمور ایجاد شود، SSD به صورت خودکار وارد حالت ایمن می شود تا از آسیب بیشتر به سیستم جلوگیری شود. در صورت نیاز، فریمور را آپدیت یا Patch کنید تا از این خرابی ها جلوگیری شود.
۷- استفاده نادرست از درایو
رایج ترین شکل استفاده نادرست از درایو، عدم تطابق SSD با حجم کار است. برای مثال، استفاده از SSD با سرعت و عملکرد پایین برای انجام کارهای سنگینی مانند درایو کش با حجم بالای عملیات نوشتن/خواندن مکرر منجر به فرسودگی زودهنگام آن خواهد شد.
برای کاهش این خطر، قبل از نصب درایو، باید نیازهای سیستم و میزان تحمل SSD را به درستی برآورد کنید و در حین استفاده نیز بر آن نظارت داشته باشید.
۸- مشکلات مربوط به فناوری های متصل
فناوری های متصل به SSD که آن را قادر به ارتباط با سایر سیستم ها می کنند، ممکن است دچار مشکلاتی شوند. قطع برق و نوسانات برق می تواند باعث از کار افتادن کامل درایو یا بروز علائم عجیب مانند گزارش نادرست از میزان فضای خالی شود.
برای رفع این مشکل، باید هرگونه قطعه آسیب دیده را تعویض کنید و از محافظ برق دارای نوسان گیر استفاده نمایید.
۹- بلوک های داده خراب
به دلایل مختلفی مانند آسیب فیزیکی به درایو، فراتر رفتن از تعداد دفعات مجاز نوشتن/پاک‌کردن، اختلالات خواندن داده ها و ایرادات تولید در کارخانه، ممکن است بلوک های خراب ایجاد شوند. داده های موجود در بلوک های خراب ممکن است ذخیره نشوند و یا خراب شوند. وقتی این اتفاق می افتد، فریمور، بلوک خراب را به عنوان غیرقابل استفاده علامت گذاری می کند تا در آینده از آن استفاده نشود. اما تعداد زیاد بلوک های خراب می تواند منجر به خرابی کامل SSD یا کاهش شدید عملکرد آن شود.
رفع بدسکتور هارد SSD، به تعداد بلوک های موجود در درایو بستگی دارد. می توانید داده ها را به بلوک های سالم بازنویسی کنید و دستگاه را طوری تنظیم کنید که بلوک های خراب را نادیده بگیرد. با این حال، داده های ذخیره شده در یک بلوک خراب احتمالا برای همیشه از بین می روند. بنابراین قبل از این اتفاق، از تمام داده های خود، نسخه پشتیبان تهیه کنید.
۱۰- کرش در هنگام بوت
هنگ کردن و کرش های مکرر در هنگام بوت شدن سیستم می تواند نشانه ای از خرابی SSD باشد. ممکن است یک بلوک خراب یا چیز دیگری باعث ایجاد مشکل شده باشد، بنابراین قبل از اینکه به طور کامل از کار بیفتد، از داده ها نسخه پشتیبان تهیه کنید.
برای بررسی وضعیت SSD و تعیین اینکه آیا مشکل از درایو است، می توانید از ابزارهای تشخیصی مانند CrystalDiskInfo که در بخش های قبل معرفی شد، استفاده کنید.
۱۱- خطای سیستم فایل
اگر SSD به درستی خاموش نشود، برای مثال در هنگام قطع برق غیرمنتظره، می تواند خطاهای سیستم فایل ایجاد کند. این خاموش شدن های نادرست می تواند منجر به بلوک های خراب، داده های معیوب یا مشکلات دیگر شود.
برای رفع این مشکل می توانید از ابزارهای داخلی سیستم عامل (مانند اجرای ابزار chkdsk یا sfc /scannow) برای تعمیر فایل استفاده کنید. همچنین، با تهیه نسخه پشتیبان، می‌توانید از خطر از دست رفتن اطلاعات جلوگیری نمایید.
۱۲- خرابی کنترلر یا چیپ حافظه NAND
SSD دارای کنترلر پیچیده و حافظه های فلش است. اگر یکی از این بخش ها به دلایل فنی یا فرسودگی، خراب شود، ممکن است که SSD به طور کامل غیرقابل استفاده شود و سیستم نتواند هارد را شناسایی کند. جلوگیری از نوسانات برق و استفاده از برندهای معتبر از جمله راه های پیشگیری از این مشکل است.
۱۳- فرسودگی و پایان عمر نوشتاری
هر SSD تعداد مشخصی چرخه نوشتن (Write Cycle) دارد. در استفاده های سنگین (برای مثال دانلود و حذف مداوم فایل های بزرگ)، این چرخه ها زودتر تمام می شوند و بلوک های معیوب افزایش می یابند. در این صورت SSD عملا می سوزد یا قفل می شود (read-only mode). بررسی منظم میزان نوشتن با ابزارهای مانیتورینگ و عدم استفاده از SSD ضعیف برای وظایف سنگین مانند ویرایش ویدیو از راه های پیشگیری است.
۱۴- نصب اشتباه یا ضربه فیزیکی
جابجایی نادرست، ضربه (به‌ویژه در زمان روشن بودن سیستم) یا اتصال اشتباه کابل های SATA/M.2 در هنگام نصب یا ارتقا سیستم ممکن است به پورت یا خود SSD آسیب بزند. برای جلوگیری از این مشکل، نصب SSD باید با دقت انجام شود و از وارد شدن ضربه هنگام جابجایی جلوگیری شود.
۱۵- علائم سوختن هارد SSD
نشانه های هشداردهنده قبل از سوختن SSD به شرح زیر است:
- کند شدن ناگهانی سیستم بدون دلیل
- کرش کردن مکرر یا فریز شدن در حین کپی فایل
- عدم شناسایی SSD در BIOS
- مشاهده پیام های خطای Disk یا Storage در ویندوز
- صدای غیرعادی
جمع بندی
سوختن SSD اغلب به دلیل ولتاژ نامناسب، گرمای بیش از حد، نوسانات برق، استفاده بیش ازحد یا نامناسب، و خرابی کنترلر می باشد. برخلاف هارد دیسک سنتی، ریکاوری هارد SSD سوخته بسیار دشوار است. بنابراین رعایت اصول نگهداری صحیح، استفاده از منابع تغذیه پایدار و بدون نوسان، و تهیه نسخه پشتیبان از اطلاعات جهت پیشگیری، بسیار مهم است.
نظرات و پیشنهادات شما؟
در این مطلب، با مهم ترین دلایل سوختن هارد SSD آشنا شدید. به این ترتیب می توانید از وقوع خرابی و از دست رفتن اطلاعات به موقع جلوگیری کنید. این مطلب برای شما مفید بود؟ اگر نکته دیگری در زمینه ریکاوری هارد SSD سوخته می دانید، آن را با ما و دیگران در بخش نظرات این پست به اشتراک بگذارید.
